Mak - właściwości i zastosowanie

Z pewnością każdemu z nas zdarzyło się przynajmniej raz zachwycić widokiem pięknych, czerwonych maków rosnących na skrajach łanów zbóż. Jak się okazuje, kwiaty te nie tylko pięknie wyglądają, ale również posiadają szereg dobroczynnych właściwości. Są bogatym źródłem witamin i składników mineralnych. Ponadto, maki wykazują działanie przeciwbólowe, łagodzące oraz uspokajające. Obecnie stosuje się je przede wszystkim w kuchni, a także kosmetologii i medycynie naturalnej. Jakie są właściwości i zastosowanie maku? Czy mak jest szkodliwy? Na te i wiele innych pytań odpowiemy w poniższym poradniku!

Mak polny - występowanie i opis rośliny

Mak polny to piękna i wartościowa roślina, należąca do rodziny makowatych. Składa się z pojedynczej, która dorasta do wysokości ok. 90 cm oraz szaro-zielonych listków. Cechą charakterystyczną maku są czerwone kwiaty, na długich szypułkach. Mogą one przybierać także barwę różową, białą lub niebieską. Wewnątrz znajduje się odwrotnie jajowata torebka nasienna, zwana potocznie makówką.

Mak polny jest rośliną jednoroczną. To oznacza, że przechodzi cały cykl rozwojowy (począwszy od kiełkowania, aż do śmierci) w jednym sezonie wegetacyjnym. Przy czym warto nadmienić, że mak kwitnie od maja do sierpnia. Roślina kiełkuje w stosunkowo niskich temperaturach (wystarczy 1 stopień Celsjusza). Preferuje podłoża przepuszczalne, o umiarkowanej wilgotności i średniej zawartości składników pokarmowych. Mak polny najczęściej możemy spotkać na plantacjach zbóż jarych, ozimych, jak również rzepaku.

Naturalnie mak występuje w Europie, Afryce Północnej, Azji Zachodniej (kraje położone nad Morzem Śródziemnym) oraz na Półwyspie Indyjskim. Na świecie istnieje blisko 100 gatunków maku. Większość z nich występuje dziko i są traktowane jako chwast, inne zaś uprawiane są celowo. W naszym kraju najczęściej można spotkać opisany wcześniej mak polny (Papaver Rhoeas L), a także mak lekarski, mak niebieski oraz biały mak.

Właściwości odżywcze i prozdrowotne maku

Mak posiada szereg właściwości odżywczych, które były znane i doceniane już w starożytności. Przede wszystkim zawiera komplet witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E oraz K. Jest także bogaty w składniki mineralne, takie jak: wapń, fosfor, magnez, cynk, miedź, potas i żelazo. Warto wiedzieć, że w 100 gramach maku znajduje się aż 1266 mg wapnia - podstawowego budulca kości. Ponadto mak obfituje również w związki biologicznie czynne, do których należą między innymi alkaloidy, fitosterole, kwasy organiczne, antocyjany oraz sole mineralne.

Koniecznie należy zaznaczyć, że w całej roślinie znajduje się sok mleczny (opium). W skład stężonej wydzieliny wchodzi skrobia, cukier, białko, barwniki, woski, żywice, olejki oraz co najważniejsze - alkaloidy w stężeniu od 15 do 28%.

Nasiona maku polnego zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe (głównie te z grupy omega-6), które mają niezwykle korzystny wpływ na zdrowie. Wspierają pracę serca, nerek i wątroby oraz pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu. Mak polny ma silne właściwości przeciwzapalne, uspokajające oraz powlekające. Jest niesamowicie skuteczny w terapii bezsenności. Często stosuje się go także w celu złagodzenia nadmiernej pobudliwości.

Z kwiatów maku przygotujemy leczniczy napar o działaniu przeciwkaszlowym, osłaniającym i łagodzącym. Szczególnie dobrze sprawdzi się przy przeziębieniach, nieżycie górnych dróg oddechowych, uporczywym kaszlu oraz anginie. Dzięki cennym właściwościom, mak jest nieodłącznym składnikiem wielu kosmetyków, a zwłaszcza płynów do higieny intymnej, preparatów do płukania jamy ustnej oraz przemywania spojówek.

[product id="3290, 8666, 5759"]

Zastosowanie maku

Mak jako roślina o wielu cennych właściwościach jest znany od tysięcy lat. Współcześnie ten surowiec zielarski główne zastosowanie znajduje w kuchni. Nasiona maku dodawane są do chleba, bułek, drożdżówek. Nie sposób pominąć faktu, iż ziarenka tej rośliny są składnikiem wielu dań kuchni polskiej, takich jak chociażby kutia, strucla czy tradycyjny makowiec. Rosnącą popularnością cieszą się także łazanki oraz pierogi z makiem. Takie potrawy kojarzą się nam nade wszystko z wigilijnym stołem.

Z maku lekarskiego produkuje się olej makowy, który jest doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-6 i Omega-9. Korzystnie wpływa na układ krwionośny i gospodarkę lipidową, jednak trzeba pamiętać, że spożywa się go wyłącznie na zimno, gdyż wtedy zachowuje swoje najcenniejsze właściwości. Najlepiej więc dodawać go do sałatek.

Suszone płatki maku bardzo często dodaje się do rozmaitych ziołowych mieszanek. Przekłada się to na ich intensywniejsze działanie i wyższą skuteczność. Napar z dodatkiem maku świetnie sprawdzi się jako naturalny środek uspokajający oraz w walce z bezsennością. Łagodzi także bóle menstruacyjne, jak również okazuje się być niesamowicie pomocny na zaburzenia trawienia o podłożu nerwicowym. Warto mieć na uwadze, że mak może zachodzić w interakcję z innymi lekami, dlatego też jeśli przyjmujemy takowe, najpierw należy skonsultować się z lekarzem.

Czy mak jest zakazany?

Wiele osób zastanawia się, czy mak jest zakazany? Nie ma się co dziwić, w końcu zawiera on opium, a więc liczne związki psychoaktywne. Jak się okazuje, uprawa maku w Polsce jest legalna. Niemniej jednak podlega ona regulacjom z dnia 29 lipca 2005 roku o zapobieganiu narkomanii. Ze względu na to, każda uprawa maku lekarskiego musi zostać zarejestrowana i być regularnie monitorowana.

Jak sparzyć mak?

Ziarenka maku są bardzo drobne i mają gorzki smak. Aby się go pozbyć, należy je odpowiednio sparzyć. W przeciwnym razie mogą popsuć efekt ciasta, czy potrawy, jaką planujemy przyrządzić. Mak można sparzyć przy użyciu wody lub mleka. W przypadku, gdy wybraliśmy tę pierwszą opcję, najpierw należy wypłukać nasiona maku w zimnej wodzie. Następnie trzeba przesypać je do garnka i zalać wrzątkiem. Najlepiej zrobić to według proporcji 1 szklanka maku: 2 szklanki wody. Taką miksturę gotujemy na małym ogniu przez około 30 minut. Po zagotowaniu odcedzamy i gotowe.

Do sparzenia maku równie świetnie nadaje się mleko. Jak to prawidłowo zrobić? Do zagotowanego mleka należy wsypać mak. Gotować przez następne kilkanaście minut, ciągle mieszając (nie wolno dopuścić do tego, by nasiona przywarły do garnka). Gdy ziarenka zostaną sparzone, masę należy przełożyć do głębokiego talerza i poczekać do całkowitego wystudzenia.

Jak zmielić mak?

Mak mielony możemy kupić w supermarketach, jednak nic nie cieszy tak, jak własnoręcznie przyrządzony specyfik. Mielenie nasion maku jest banalnie proste. Z takim zadaniem poradzi sobie każda, nawet najmniej doświadczona gospodyni domowa. Jak zatem zmielić mak? Najlepiej zrobić to za pomocą maszynki do mielenia. Jednak, gdy nie posiadamy jej w zasięgu ręki, równie dobrze sprawdzi się młynek do kawy. Nie musimy się o nic martwić, gdyż taki sprzęt w najmniejszym stopniu nie wpływa na smak nasion. Do mielenia maku nadaje się też blender. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku należy poddawać obróbce suche nasiona maku, a dopiero później je sparzyć.

Gdzie kupić mak?

W obecnych czasach nie ma problemu z zakupem zmielonego maku. Produkt ten znajdziemy niemal w każdym supermarkecie. Dostępny jest zarówno w wersji "suchej", jak również w formie gotowej masy, np. do ciast. Mielony mak to obowiązkowa pozycja w sklepach z ekologiczną i zdrową żywnością. Bez problemu wyszukamy go także w sklepach internetowych.

Podsumowanie

Mak to piękna a zarazem delikatna roślina, o pięknych krwistoczerwonych kwiatach. Cieszy oko przede wszystkim na złocistych łanach zbóż. Nie bez powodu większości nam maki kojarzą się ze słońcem, latem i wakacjami. Warto wiedzieć, że na świecie istnieje aż 100 gatunków maku. Do najpopularniejszych należą m.in mak polny, mak lekarski, mak biały, niebieski. Te niezwykle wdzięczne kwiaty posiadają mnóstwo dobroczynnych właściwości. Zawierają komplet cennych witamin i minerałów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ziarenka maku dodawane są do wypieków oraz świątecznych potraw. Popularny jest także olej makowy - przeznaczony do spożywania na zimno.