Tykwa pospolita - właściwości, zastosowanie, uprawa

Tykwa to mało popularne warzywo, które cechuje się niesamowitymi właściwościami prozdrowotnymi. Co więcej, tykwa wykorzystywana jest również jako surowiec do wytwarzania różnych przedmiotów codziennego użytku. Skąd pochodzi tykwa, jak roślina wpływa na organizm i jakie są jej odmiany?

Tykwa pospolita - czym jest i skąd pochodzi?

Tykwa (Lagenaria vulgaris) jest jadalną rośliną z rodziny dyniowatych. Owoce występują w różnych rozmiarach i przybierają bardzo ciekawe kształty - od okrągłych, przez gruszkowate, jednak najczęściej tykwę można ujrzeć w formie przypominającej podłużnego melona. Tykwa jest szersza u dołu i zdecydowanie węższa u góry. Skorupa warzywa ma kolor jasnozielony z ciemnymi, małymi plamkami. Tykwa to roślina jednoroczna, a do spożycia nadaje się tylko jej miąższ, choć niejednokrotnie w kuchni wykorzystać można inne części warzywa.

Tykwy są roślinami ciepłolubnymi, a ich uprawa trwa już od kilkudziesięciu tysięcy lat. Nasiona tykwy znaleziono nawet w historycznych wykopaliskach na Florydzie, a także w jaskiniach wykorzystywanych w czasach przed Chrystusem. Początkowo tykwę uprawiano w Afryce i krajach tropikalnych. Aktualnie jednak roślinę spotkać można także w Azji, krajach Ameryki Południowej (głównie w Brazylii), a nawet w Europie.

[product id="9058, 13026"]

Właściwości tykwy

Właściwości owoców tykwy są często niedoceniane, bowiem roślina bogata jest w składniki mineralne i witaminy sprzyjające prawidłowemu funkcjonowaniu organizmu. Mimo tego, że aż 96% objętości owocu stanowi woda, w miąższu rośliny znajdziemy bardzo dużo witamin, m.in. witaminy C, wspierającej odporność. Co więcej, tykwa zawiera witaminy A, D, E (odpowiedzialne za prawidłowe działanie wzroku, wzrost kości i usuwanie zanieczyszczeń z organizmu), oraz witaminy z grupy B, które wspierają funkcjonowanie układu nerwowego.

Jedną z najważniejszych witamin, którą znajdziemy w tykwie, jest cholina, która działa antydepresyjnie i poprawia samopoczucie, pozytywnie wpływając na działanie metabolizmu mózgu. Owoce tykwy zawierają również fosfor, odpowiadający za mocne kości i zęby; potas, wspierający pracę mięśnia sercowego; magnez, wspomagający koncentrację i zapamiętywanie, oraz kwasy z grupy Omega, które regulują pracę całego organizmu. Można więc powiedzieć, że tykwa to doskonałe źródło drogocennych, regenerujących i wspomagających zdrowie witamin.

Działanie prozdrowotne tykwy

Spożywanie owoców tykwy ma działanie m.in.:

• moczopędne,
• przeciwbólowe,
• antydepresyjne,
• łagodzące problemy skórne,
• oczyszczające,
• regenerujące,
• wspierające współpracę nerek,
• regulujące pracę jelit.

Zastosowanie tykwy

Tykwa, ze względu na swoje właściwości, najczęściej znajduje zastosowanie w kuchni. Warzywo można uprawiać we własnym ogrodzie, a wyrośnięte owoce można ugotować, suszyć lub mielić. Tykwę głównie wykorzystuje się jako dodatek do potraw. Można przygotować z niej przepyszne purée, które doskonale komponuje się z większością mięs i innych warzyw. Co więcej, z wysuszonych i zmielonych nasion tykwy można przygotować przyprawy, które uwydatnią smak dań, a wysuszona i pokrojona w plasterki skórka warzywa będzie smaczną i chrupiącą przekąską. Warto wiedzieć, że tykwa po zamarynowaniu wykorzystywana jest do przygotowania sushi.

Tykwa wykorzystywana jest także w medycynie naturalnej, gdzie nazywana jest kalebasą. Środki powstałe z tykwy działają przeczyszczająco i przyczyniają się do usunięcia pasożytów z organizmu. Zazwyczaj preparaty zapisywane są osobom cierpiącym na schorzenia układu pokarmowego, choroby układu moczowego, a także w diecie przeciwnowotworowej.

Nietypowe wykorzystanie tykwy

Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że z tykwy powstają produkty codziennego użytku w domu, m.in. naczynia, lekkie misy, czy flakony. Wszystko za sprawą skorupy warzywa, która po wysuszeniu charakteryzuje się niezwykłą trwałością, twardością i nieprzepuszczalnością wody. Po wysuszeniu całość pokrywa się konserwującym tłuszczem, aby skorupa dobrze się prezentowała. Z tykwy wyrabia się wiele produktów dekoracyjnych, a także podstawy i klosze lamp, biżuterię, czy nawet meble. Skorupa jest doskonałym zamiennikiem prawdziwego drewna i można na niej wydrążać ciekawe wzory.

W rzemiośle tradycyjnym tykwa wykorzystywana jest do produkcji kubków i butelek, które zachwycają oryginalnym wyglądem. Co więcej, roślinę wykorzystuje się do tworzenia pudełek do przechowywania, a w azjatyckiej i afrykańskiej kulturze skorupa tykwy jest podstawowym materiałem, z którego tworzy się instrumenty muzyczne, takie jak tamburyny, bębny, grzechotki, a nawet gitary.

Tykwa, jako naczynie do picia yerba mate

Niejednokrotnie tykwa kojarzona jest z naczyniem służącym do przygotowywania i picia naparu z yerby mate. To nic dziwnego - wiele naczyń do yerba mate nazywanych jest właśnie tykwą, od materiału, z którego powstają. Dzięki doskonałej izolacji temperatury napar można wygodnie przygotować i pić ciepły przez długi czas. Naczynia zazwyczaj zdobione są metalowymi wstawkami lub ręcznymi malunkami, co, jak twierdzą ulubieńcy yerba mate, czyni picie naparu wyjątkowym ;)

Tykwa - uprawa w Polsce

Tykwę można w dość łatwy sposób wyhodować samodzielnie w Polsce. To doskonały wybór do uprawy dla początkujących ogrodników. Podstawą jest dobranie odpowiedniego stanowiska. Roślina dobrze rośnie w ciepłym i osłoniętym od wiatru miejscu. Doskonale do uprawy sprawdzi się obornik wymieszany z kompostem, który dodatkowo należy zasilać nawozem. Roślinę można hodować także zimą w donicy, a gdy ustąpią mrozy, należy przesadzić sadzonkę do gruntu.

Tykwa dorasta do 5 metrów wysokości, dlatego najlepiej wzmacniać ją podporami, aby pędy się nie łamały. Roślina wypuszcza długie, owłosione liście, a latem pomiędzy nimi zaobserwować można duże, białe kwiaty. Owoce tykwy nadają się do zbioru jesienią.

Tykwa - odmiany

Najpopularniejszą odmianą rośliny jest „Kobra”, cechująca się grubą i raczej krótką szyjką. Występuje w kolorze zielonym z charakterystycznymi plamkami. Kolejną, nieco ciekawszą odmianą jest „Snake”, której owoce „wiją się”, przypominając węża. Istnieje także ciekawa odmiana „Birdhouse”, której owoce wyglądają jak dwie położone na sobie piłki. Czwartą najpopularniejszą odmianą tykwy jest „Canon Ball”, której owoce są okrągłe.

Podsumowanie

Tykwa jest bardzo zdrową i wartą uwagi rośliną, jednak wciąż rzadko uprawianą w Polsce. Warto zdecydować się na posadzenie tykwy we własnym ogrodzie, aby co roku cieszyć się bogatym w niezbędne składniki odżywcze i minerały smacznym warzywem. Co więcej, skorupę tykwy można wykorzystywać na różne sposoby, być może angażując się w nowe, ciekawe hobby ;)