Trzustka to niewielki, aczkolwiek bardzo ważny narząd w naszym organizmie. Pełni dwie zasadnicze funkcje - dostarcza do jelita cienkiego enzymy, niezbędne do trawienia pokarmów oraz produkuje dwa rodzaje hormonów: insulinę i glukagon, które regulują poziom cukru we krwi. Czasem zdarza się tak, że trzustka przestaje prawidłowo funkcjonować. Zazwyczaj jest to wynikiem jej zapalenia. Oprócz odpowiednich leków, specjaliści zalecają dietę trzustkową. Na czym polega dieta trzustkowa? Dla kogo jest wskazana? Co można jeść na diecie trzustkowej, a czego unikać? Przeczytaj poradnik i dowiedz się więcej!

Czym jest dieta trzustkowa?

Trzustka jest uznawana za jeden z najważniejszych narządów w ludzkim ciele. Odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia białek, węglowodanów i cukrów. Organ ten jest także odpowiedzialny za produkcję hormonów regulujących poziom glukozy we krwi. Nieprawidłowa praca trzustki uniemożliwia przyswajanie cennych składników odżywczych zawartych w pokarmach. Temu schorzeniu nierzadko towarzyszy również cukrzyca. W leczeniu chorób trzustki kluczowe znaczenie ma odpowiednio skomponowana dieta. Jej głównym zadaniem jest odciążenie chorego narządu, a także wsparcie jego prawidłowego funkcjonowania. Odpowiednio skomponowany jadłospis sprzyja procesom regeneracyjnym w organizmie oraz poprawia ogólne samopoczucie. W przewlekłym zapaleniu trzustki, dieta ma za zadanie przede wszystkim złagodzić dolegliwości bólowe. W niektórych przypadkach musi być stosowana nawet całe życie.

Dieta trzustkowa to dieta lekkostrawna, o niskiej zawartości tłuszczu i błonnika pokarmowego. Może być dowolnie modyfikowana - w zależności od stanu zdrowia pacjenta. Przy ostrym zapaleniu trzustki zarówno pokarmów, jak i płynów nie podaje się drogą doustną - wdraża się żywienie pozajelitowe. W późniejszym etapie przechodzi się na łatwostrawne posiłki. Ważne, by porcje były niewielkie, ponieważ dzięki temu nie obciążymy pracy narządu. Ponadto należy zwrócić uwagę na to, by spożywać posiłki w regularnych odstępach czasowych.

Jakich zasad należy przestrzegać na diecie trzustkowej?

Dieta trzustkowa to szczególny rodzaj diety lekkostrawnej. Jej zasad powinny przestrzegać przede wszystkim osoby, które chorują na ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki. Do najbardziej charakterystycznych objawów tego schorzenia należą: silne bóle brzucha, gorączka, nudności, wymioty oraz brak łaknienia. Bardzo często u pacjentów dochodzi też do zmniejszenia masy ciała. Głównym celem diety trzustkowej jest nie tylko wsparcie chorego narządu, ale również uzupełnienie wszelkich niedoborów w organizmie. Dieta trzustkowa powinna zatem charakteryzować się wysoką zawartością węglowodanów złożonych, będących doskonałym źródłem energii. Posiłki powinny być gotowane, duszone bez smażenia lub pieczone w folii. Wyklucza się spożywania potraw smażonych, pieczonych i duszonych.

W diecie trzustkowej nie może zabraknąć gotowanych warzyw, owoców, potrawek, mięs, zup-kremów oraz łagodnych sosów. Osoby z przewlekłym zapaleniem trzustki powinny zrezygnować z tłuszczy zwierzęcych, tj. boczek, smalec, słonina. Niewskazane jest także jedzenie słodyczy i deserów, a także picie napojów gazowanych oraz alkoholu. Tak, jak zostało wspomniane, należy spożywać 4-5 posiłków w ciągu doby, w regularnych odstępach czasowych. W niektórych przypadkach dietę trzustkową uzupełnia się suplementacją (witaminy rozpuszczalne w tłuszczach).

Dla kogo wskazana jest dieta trzustkowa?

Tak, jak zostało wspomniane, dieta trzustkowa jest wskazana dla osób, które zmagają się z chorobami tego organu. Ostre zapalenie trzustki rozwija się wtedy, gdy dochodzi do poważnych zaburzeń w produkcji enzymów. Cząsteczki te powodują, że trzustka zostaje samotrawiona. Choroba charakteryzuje się dość ciężkim przebiegiem. Występują uporczywe dolegliwości, tj. ostry i silny ból w podbrzuszu, nudności, wymioty oraz gorączka. Niekiedy może pojawić się także przyspieszenie akcji serca i żółtaczka. Do najczęstszych przyczyn ostrego zapalenia trzustki należą m.in: przewlekły alkoholizm, schorzenia dróg żółciowych, zakażenia wirusowe, przyjmowanie niektórych leków, a także dolegliwości autoimmunologiczne.

Na diecie trzustkowej bezwzględnie powinny być osoby z przewlekłym zapaleniu trzustki. Choroba ta objawia się długotrwałym stanem zapalnym, toczącym się w miąższu trzustki. Pacjent odczuwa silny ból brzucha, który pojawia się tuż po posiłku. Może pojawić się także biegunka. Przewlekłe zapalenie trzustki powoduje nieodwracalne zmiany w organie, jak np. zwłóknienie, zanik czy poszerzenie przewodów trzustkowych. Częstą przyczyną tego schorzenia jest nadużywanie alkoholu i nieodpowiednia dieta. Rzadziej rozwija się wskutek urazów powypadkowych bądź zmian nowotworowych. 

Co można jeść na diecie trzustkowej?

Produkty zalecane na diecie trzustkowej:

• Pieczywo: chleb pszenny, bułki, suchary, biszkopty.
• Drobne kasze: manna, jaglana, kuskus, jęczmienna.
• Mięso i ryby: chuda cielęcina, wołowina, królik, indyk, kurczak, chuda szynka, dorsz, sandacz, szczupak, morszczuk, pstrąg).
• Warzywa gotowane bądź przetarte: młoda marchew, dynia, pietruszka, seler, pomidory bez skórki, gotowane ziemniaki bez dodatku tłuszczu.
• Owoce: dojrzałe winogrona bez pestek, morele, banany, brzoskwinie, jabłka pieczone, przeciery owocowe.
• Dodatki do pieczywa: miód, chudy twaróg, jogurt naturalny, dżem bez pestek, marmolada.
• Desery: kisiel, budyń, galaretka, biszkopt, kompot, beza.
• Napoje: chude mleko, herbata ziołowa lub owocowa, rozcieńczone soki owocowe i warzywne, napoje mleczno-owocowe, niegazowana woda mineralna.

[product id="3182, 3677, 12102"]

Jakie produkty są zabronione?

Produkty zakazane:

• Pieczywo: chleb żytni, razowy, graham, pieczywo cukiernicze, pieczywo chrupkie).
• Mięso, drób, ryby: wieprzowina, baranina, dziczyzna, flaki, śledzie, sardynki, karp, łosoś.
• Tłuszcze zwierzęce: smalec, słonina, margaryna.
• Warzywa: cebula, por, czosnek, fasolka, rzodkiewka, brukiew, warzywa kapustne.
• Owoce: gruszki, daktyle, figi, czereśnie, owoce marynowane.
• Słodycze: czekolada, batony, chałwa, tłuste ciasta.
• Dodatki do pieczywa: salceson, konserwa, smalec, tłuste sery, jajka gotowane, jajecznica, dżemy z pestkami.
• Napoje: alkohol, mocna herbata, kakao, napoje gazowane.

Dieta trzustkowa - lekkie przepisy

Dieta trzustkowa wbrew pozorom nie musi być nudna i monotonna. Z dozwolonych składników można przygotować wiele smakowitych potraw. Dobrym pomysłem na śniadanie jest kasza manna na chudym mleku (0,5%). Rondelek przepłukać zimną wodą, wlać mleko, wsypać kaszę, dodać odrobinę cukru i szczyptę soli. Gotować do momentu zgęstnienia. Zdjąć z palnika i ostudzić. Jako dodatek można wykorzystać świeże bądź ugotowane owoce, tj. jabłka czy truskawki. Na drugie śniadanie na dobrym pomysłem jest jajecznica bez dodatku tłuszczu oraz pieczywo pszenne.

W chorobach trzustki obiady powinny być syte, a jednocześnie łatwostrawne. Warto pokusić się o przyrządzenie pysznej zupy pomidorowej. Wystarczy obrać i zetrzeć marchewkę, pietruszkę i kawałek selera. Następnie trzeba sparzyć 4-5 pomidorów, obrać ze skórki i usunąć nasiona. Kolejnym krokiem jest przetarcie pomidorów przez sito oraz dodanie ich do wywaru. Całość powinno się chwilę zagotować, doprawiając cukrem i odrobiną soli do smaku. Na drugie danie ciekawym rozwiązaniem jest biały ryż z gotowanymi na parze warzywami - marchewką, cukinią, dynią, burakiem. Na podwieczorek warto przygotować wyśmienity budyń z kaszy kukurydzianej na słodko. Na początek kaszę wsypujemy do garnka, zalewamy chudym mlekiem i gotujemy na małym ogniu, cały czas mieszając. Czekamy, aż budyń zgęstnieje, po czym zdejmujemy z ognia. Podawać możemy z owocami, marmoladą lub bezpestkowym dżemem. Na kolację można zrobić pieczone w pergaminie chude mięso z warzywami bądź gotowany ryż z jabłkami i cynamonem.

Podsumowanie

Dieta trzustkowa określana jest dietą leczniczą. Zalecana jest przede wszystkim osobom zmagającym się z chorobami zapalnymi tego organu. Posiłki są lekkie i łatwostrawne, dzięki czemu nie obciążają układu pokarmowego. Dieta trzustkowa może być dowolnie modyfikowana - w zależności od stanu zdrowia pacjenta oraz jego możliwości trawiennych. Jej głównym celem jest wyeliminowanie tłuszczów oraz produktów ciężkostrawnych. Zalecane są natomiast lekkie potrawy gotowane, a w szczególności warzywa i owoce. Leczenie trzustki, aby przyniosło oczekiwane rezultaty, musi być długotrwałe. W niektórych przypadkach dieta trzustkowa musi być stosowana nawet do końca życia.